Σημειώσεις Διεθνών Σχέσεων - Κλάδου Πολιτικών Επιστημών

                ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ -ΚΛΑΔΟΣ Πολιτικών Επιστημών

                                         ‘’ Εισαγωγή στις διεθνείς σχέσεις ‘’

ENOTHTA 1:ΓΙΑΤΙ ΜΕΛΕΤΟΥΜΕ ΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

1.Α:Οι διεθνείς σχέσεις στην καθημερινή μας ζωή

-Το κράτος είναι μία γεωγραφική οριοθετημένη περιοχή που αποτελείται από άτομα που έχουν υποχρεώσεις και δικαιώματα, δηλαδή τους πολίτες.

-Το διακρατικό σύστημα είναι ένα σύστημα σχέσεων ανάμεσα σε ομάδες, αποτελούμενες από άτομα(πολίτες), πολιτικά οργανωμένα εντός γεωγραφικών ορίων, που δεν υπόκεινται στον έλεγχο καμίας ανώτερης αρχής και αποτελεί ένα ξεχωριστό τρόπο οργάνωσης της πολιτικής ζωής.

-Η ανάπτυξη διακρατικών σχέσεων στον οικονομικό τομέα αποτελεί μονόδρομο για ένα κράτος, καθώς είναι φανερό ότι μία πολιτική απομονωτισμού δεν είναι βιώσιμη επιλογή, αφού θα συνεπάγεται κόστος για τους πολίτες αυτού του κράτους.

-Διεθνείς σχέσεις είναι η επιστήμη που μελετά τη φύση και τις συνέπειες των διακρατικών σχέσεων.

Οι διεθνείς σχέσεις ως έννοια χρονολογούνται από την πρώιμη σύγχρονη εποχή στην Ευρώπη(16^ος- 17^ος αιώνας), όταν δημιουργήθηκαν τα πρώτα κυρίαρχα κράτη με κοινά σύνορα. Από το 18^ο αιώνα και μετά οι σχέσεις ανάμεσα σε αυτά τα κράτη έχει επικρατήσει να λέγονται διεθνείς σχέσεις.

 Σήμερα οι διεθνείς σχέσεις αποτελούν τη μελέτη του παγκόσμιου διακρατικού συστήματος υπό το πρίσμα διάφορων επιστημονικών προσεγγίσεων.

-5 κοινωνικές αξίες που πρέπει να ακολουθήσουν τα κράτη(βασικές αξίες ενός διακρατικού συστήματος):

Α)ασφάλεια

Β)ελευθερία

Γ)δικαιοσύνη

Δ)τάξη

Ε)ευημερία

-Η ασφάλεια είναι μία από τις θεμελιώδεις αξίες των διεθνών σχέσεων. Η βασική θεωρητική παραδοχή των ρεαλιστικών προσεγγίσεων είναι πως οι σχέσεις ανάμεσα στα κράτη θα μπορούσαν να περιγράφουνε ως ένας κόσμος όπου τα κράτη  είναι στρατιωτικά εξοπλισμένα, ανταγωνίζονται το ένα το άλλο και κατά περιόδους συγκρούονται.

-Ελευθερία: Η προσωπική ελευθερία δεν είναι δεδομένη, ακόμη κι αν η χώρα είναι ελεύθερη. Τα κράτη καλούνται να την προασπίσουν τόσο στο προσωπικό όσο και στο εθνικό επίπεδο, με την έννοια της εθνικής ανεξαρτησίας.

-Δικαιοσύνη και τάξη: Τα κράτη έχουν κοινό συμφέρον να εξασφαλίσουν και να διατηρήσουν τη διεθνή τάξη, προκειμένου να μπορούν να συνυπάρχουν και να συνεργάζονται σε μία βάση σταθερότητας, βεβαιότητας και προβλεψιμότητας. Τα κράτη επίσης οφείλουν να υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.

-Η τελευταία βασική αξία που τα κράτη καλούνται να υπηρετήσουν είναι η προάσπιση και η βελτίωση της κοινωνικής και οικονομικής ευημερίας του πληθυσμού της.

-Εθνική κυριαρχία είναι το χαρακτηριστικό ενός κράτους( η πολιτική ανεξαρτησία του κράτους έναντι των υπολοίπων κρατών)

-Κύρια ιδεολογικά ρεύματα μελέτης των διεθνών σχέσεων:

Α)ρεαλισμός(δίνει έμφαση στην ασφάλεια, πολιτική ισχύος, συγκρούσεις, πόλεμος)

Β)φιλελευθερισμός(δίνει έμφαση σε ελευθερία, συνεργασία, ειρήνη, πόλεμο)

Γ)διεθνείς κοινωνία(δίνει έμφαση σε τάξη, δικαιοσύνη, κοινά συμφέροντα, κανόνες, θεσμοί)

Δ)διεθνείς πολιτική οικονομία(δίνει έμφαση σε ευημερία, πλούτος, φτώχεια, ισότητα)

-Το δίλημμα της ασφάλειας εντοπίζεται όταν τα κράτη αποτελούν ταυτόχρονα πηγή  ασφάλειας, αλλά και απειλή για την ασφάλεια των ανθρώπων.

-Μεσαιωνική εξουσία είναι ο τρόπος πολιτικής οργάνωσης με συγκέντρωση στα περιφερειακά κέντρα.

-Σύγχρονη πολιτική εξουσία είναι ο τρόπος πολιτικής οργάνωσης με συγκέντρωση της εξουσίας στο κέντρο.

-Ηγεμονία είναι η άσκηση επιρροής και εξουσίας από μέρος μιας ηγέτιδας δύναμης πάνω σε άλλα κράτη.

-Ισορροπία δυνάμεων είναι δόγμα αλλά και ένας τρόπος ρύθμισης του υφιστάμενου συσχετισμού δυνάμεων, όπου η ισχύς ενός κράτους εξισορροπείται από την ισχύ άλλων κρατών.

1.Β:ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

-Το διακρατικό σύστημα είναι ένας ιστορικός θεσμός. Δεν υφίσταται ούτε ελέω θεού, ούτε κυβερνάται από του νόμους της φύσης, αντίθετα διαμορφώθηκε από κάποιους ανθρώπους σε μία συγκεκριμένη χρονική συγκυρία, αποτελεί δηλαδή έναν κοινωνικό οργανισμό. Όπως όλοι οι κοινωνικοί οργανισμοί έτσι και αυτός έχει πελονεκήματα και μειονεκτήματα που μεταλλάσσονται με το πέρασμα του χρόνου.

-Η εποχή των κυρίαρχων κρατών συμπίπτει με την έναρξη της σύγχρονης εποχής με τη ραγδαία ανάπτυξη της ευημερίας, της γνώσης, ελευθερίας κλπ.

-Το κυρίαρχο κράτος παρόλο που ξεκίνησε στην Ευρώπη, εξαπλώ8ηκε ως τρόπος κοινωνικοπολιτικής οργάνωσης και στη Βόρεια Αμερική  στο τέλος του 18^ου αιώνα για να ακολουθήσει και η Νότια Αμερική στις αρχές του 19^ου αιώνα.

-Ένας προκαταρκτικός ορισμός του διακρατικού συστήματος  περιγράφει τις σχέσεις ανάμεσα σε διάφορες οργανωμένες ομάδες που κατοικούν σε καθορισμένες γεωγραφικές περιοχές, δεν υπόκειντο σε καμία ανώτερη εξουσία και οι οποίες επιβιώνουν και λειτουργούν ανεξάρτητα η μία από την άλλη.

-Αυτό το ανερχόμενο διακρατικό σύστημα παρουσιάζει ποικίλα σημαντικά χαρακτηριστικά, τα οποία είναι τα εξής:

Α)Το διακρατικό σύστημα αποτελείται από κράτη που συνορεύουν μεταξύ τους και των οποίων η νομιμοποίηση και ανεξαρτησία δεν αμφισβητείται από κανέναν.

Β)Αμοιβαία αναγνώριση μεταξύ κρατών δεν ισχύει εκτός των ορίων του ευρωπαϊκού συστήματος.

Γ)Οι σχέσεις ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη υπόκεινται στους κανόνες του διεθνούς δικαίου και της διπλωματικής πρακτικής.

Δ)Υπάρχει ισορροπία δυνάμεων μεταξύ κρατών-μελών με σκοπό να αποτραπεί κάποιο κράτος να ξεφύγει εκτός ελέγχου και να επιτύχει να εγκαθιδρύσει μία ηγεμονία, που στην ουσία θα σήμαινε την ενοποίηση της Ευρώπης υπό μία αυτοκρατορία.

1.Γ:ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

-Τα  σημεία που βοηθούν στην κατανόηση της φύσης του διακρατικού συστήματος κατά τη περίοδο του πολιτικού και οικονομικού ιμπεριαλισμού των ευρωπαϊκών κρατών είναι τα εξής:

Α)Τα ευρωπαϊκά κράτη σύνηπταν ευκαιριακές συμμαχίες με αλλά ευρωπαϊκά κράτη

Β)Σχεδόν όποτε είχαν τη δυνατότητα τα ευρωπαϊκά κράτη κατοικούσαν και αποίκιζαν τα μη ευρωπαϊκά κράτη προσαρτώντας τα στις αυτοκρατορίες τους.

Γ)Αυτές οι αχανείς αυτοκρατορίες εξελίχ8ηκαν σε πηγές πλούτου και ισχύος για τα ευρωπαϊκά κράτη για αρκετούς αιώνες.

Δ)Κάποιες από αυτές τις αποικίες περιήλθαν υπό τον έλεγχο των ευρωπαϊκών κρατών και προοδευτικά αυτά τα έθνη των μεταναστών έγιναν δεκτά στο διακρατικό σύστημα.

-Το πρώτο στάδιο της παγκοσμιοποίησης  του διακρατικού συστήματος περιλαμβάνει τη ένταξη των μη ευρωπαϊκών κρατών, τα οποία δεν ήταν δυνατόν να μετατραπούν σε αποικίες από τη δύση.

-Το δεύτερο στάδιο της παγκοσμιοποίησης του διακρατικού συστήματος ήταν άμεσο αποτέλεσμα αντιαποικιακου κινήματος που απλώθηκε ραγδαία στις κτήσεις των δυτικών αυτοκρατοριών

-Η εξάπλωση του πολιτικού και οικονομικού ελέγχου της Ευρώπης στον πλανήτη σήμανε ταυτόχρονα και την επέκταση του διακρατικού συστήματος, το οποίο έγινε πραγματικά παγκόσμιο κατά το δεύτερο μισό του 20^ου αιώνα.

-Το τελευταίο στάδιο της παγκοσμιοποίησης του διακρατικού συστήματος περιλάμβανε τη διάλυση της Σοβιετικής ένωσης, τη διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας και της Τσεχοσλοβακίας σε διάφορα κράτη μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου.

-Σήμερα το διακρατικό σύστημα είναι  ένας παγκόσμιος θεσμός που επηρεάζει τις ζωές όλων.

1.Δ:ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΟΣ  ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ

-ΚΡΑΤΟΣ

Α)Η πρώτη διάσταση περιλαμβάνει το δίπολο κράτος ως κυβέρνηση έναντι του κράτους ως χωρά. Ιδωμένο από το εσωτερικό, το κράτος ταυτίζεται με την εθνική κυβέρνηση που είναι η υψίστη εκτελεστική εξουσία σε μια χωρά με αποκλειστική κυριαρχία εντός της επικρατείας, αυτή είναι η εσωτερική όψη του κράτους.

Β)Από διεθνή σκοπιά, όμως το κράτος δεν είναι απλά συνώνυμο της κυβέρνησης, αντίθετα είναι μια χωρά. Από αυτή την οπτική γωνιά και η κυβέρνηση, αλλά και η κοινωνία αποτελούν μαζί αυτό που λεμέ κράτος. Αν μια χωρά είναι κυρίαρχο κράτος θα αναγνωρίζετε ευρύτερα επίσημα ως πολιτικά ανεξάρτητη. Αυτή είναι η εξωτερική όψη του κράτους.

Γ)Η δεύτερη διάσταση διαχωρίζει τη διεθνή μορφή σε δυο ευρείες κατηγορίες που είναι οι εξής:

→ Το κράτος ως ένας επίσημος φορεας,ως ένας νομικός θεσμός που εκπροσωπεί τη χωρά στις εξωτερικές του σχέσεις. Αυτή η κατηγορία ονομάζεται de jure υπόσταση του κράτους.

→Το κράτος ως βασικός πολιτικοοικονομικός αγνισμός. Αυτή η κατηγορία έχει να κάνει με το βαθμό στο οποίο τα κράτη έχουν ανάπτυξη αποτελεσματικούς θεσμούς, μια σταθερή οικονομική βάση και έχουν επιτύχει ένα σχετικά υψηλό επίπεδο εθνικής ενότητας, με την έννοια της λαϊκής ενότητας και ονομάζεται de facto υπόσταση του κράτους.

-Η διάκριση ανάμεσα σε de jure- de facto: Μας επιτρέπει να αντιληφθούμε τις πολύ σημαντικές διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στα σχεδόν 200 ανεξάρτητα κράτη και νομικά ισότιμα κράτη που υπάρχουν σήμερα.

-ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

-Το διακρατικό σύστημα ήταν αρχικά αποκλειστικά ευρωπαϊκό, σήμερα όμως είναι παγκόσμιο. Αυτό το παγκόσμιο σύστημα περιλαμβάνει κράτη διαφορών τύπων όπως α)ισχυρές χώρες  και μικρά σταθερά κράτη

β)μεγάλης δυνάμεις και μικρότερα έθνη

γ)ανάπτυξη που συνδέσετε με τη δημιουργία μιας παγκόσμιας αγοράς και μιας παγκόσμιας οικονομίας. Κάποιες χώρες του τρίτου κόσμου έχουν επωφεληθεί από την ένταξη στη διεθνή οικονομία, άλλες όμως παραμένουν φτωχές και υποανάπτυκτες

-Είναι λοιπόν σαφές πως τα κράτη και το διακρατικό σύστημα επηρεάζονται από τη κοινωνία. Αυτή η σχέση όμως είναι αμφίδρομη. Το διακρατικό σύστημα από τη μεριά του επιδρά στη πολιτική οικονομία, επιστήμη, τεχνολογία, παιδεία, πολιτισμό κλπ. Επομένως το διακρατικό σύστημα δεν είναι απλά δεκτής αλλαγών αλλά αποτελεί και το ίδιο φορέα αλλαγών.

ΕΝΟΤΗΤΑ 2:Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

-Σήμερα οι διεθνείς σχέσεις δεν εστιάζουν αποκλειστικά στις πολιτικές σχέσεις μεταξύ κρατών, αλλά και σε μια σειρά από αλλά θέματα π.χ η οικονομική αλληλεξάρτηση, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ανάπτυξη, η τρομοκρατία κλπ. Η επιστήμη αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια μιας σειράς διακρατικών περιόδων, κάθε μια από τις οποίες χαρακτηρίζονται και από μια ιδεολογική αντιπαράθεση.

2.Α: ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΠΡΩΤΗ(ΦΙΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ- ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ)

-Ο φιλελεύθερος τρόπος σκέψης  υποστηρίζονταν πολιτικά από την ισχυρότερη δύναμη του διεθνούς συστήματος της εποχής. Οι φιλελεύθεροι ήταν φαινομενικά οι μονοί με ξεκάθαρες ιδέες και πεποιθήσεις.

-Το πρόγραμμα του WILSON καλούσε τα κράτη να εγκαταλείψουν τη μυστική διπλωματία.

Α)Οι διακρατικές συμφωνίες θα έπρεπε να γινονται γνωστές στο λαο

Β)οι περιορισμοι στη ναυσιπλοια και το εμποριο θα επρεπε να καταργηθουν

Γ)οι εξοπλισμοι να περιοριστουν στα απολυτος απαραιτητα ωστα να εξασφαλιζεται η ασφαλεια

Δ)να δημιουργηθεί μια ευρεία ένωση εθνών με ορούς, ώστε να εξασφαλίζονται οι αμοιβαίες εγγυηθείς πολιτικής ανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότητας.

-Δυο σημεία του οράματος του για έναν πιο ειρηνικό κόσμο είναι τα σημαντικά:

1)Προώθηση της δημοκρατίας και αυτοδιάθεση των λαών

2)η δημιουργία ενός διεθνούς οργανισμού που θα έθετε τις διακρατικές σχέσεις υπό ένα σταθερό πλαίσιο.

-Ο ιδεαλισμός του:

Α)αποτελεί τη πεποίθηση ότι μέσω ενός σωστού και καλού σχεδιασμένου διεθνούς οργανισμού θα επιτευχθεί η ειρήνη.

Β) Δεν υποστηρίζει πως μπορεί να ξεπερασθεί το κυρίαρχο κράτος και οι άλλοι φορείς που παίζουν κάποιο ρολό στις διεθνείς συγκρούσεις.

Γ)Ισχυρίζονταν πως τα κράτη και οι υπηρεσίες του μπορούν να εξημερωθούν υπό διεθνείς οργανισμού, θεσμούς και κανόνες.

-Για τους φιλελευθέρους ιδεαλιστές, οι παραδοσιακές πολιτικές ισχύος αποτελούν μια ζούγκλα στην οποία κυριαρχούν τα πιο πανούργα ζώα.,

-Ο πυρήνας της σκέψης Angel θέτει τις βάσεις για τις μελλοντικές φιλελεύθερες θέσεις περί εκσυγχρονισμού και οικονομικής αλληλεξάρτησης. Ο εκσυγχρονισμός και η αλληλεξάρτηση περιλαμβάνουν μια διαδικασία αλλαγών και προόδου μετατρέποντας του πολέμου και τη βία σε ξεπερασμένη αντίληψη.

-Ο CARR υποστήριζε ότι οι φιλελεύθεροι στοχαστές των Δ.Σ παρανόμησαν την φύση των διεθνών σχέσεων και ερμηνεύσαν ιστορικά γεγονότα με λάθος τρόπο. Πίστεψαν αβάσιμα πως οι σχέσεις μπορεί να είναι αρμονικές. Για τον CARR σωστό ήταν να θεωρούμε πως υπάρχουν βαθειά αντικρουόμενα συμφέροντα τόσο μεταξύ των κρατών όσο και των ανθρώπων. Ο CARR αποκάλεσε τη φιλελεύθερη θέση  ουτοπική σε αντίθεση με τη δική του, που την ονόμασε ρεαλιστική. Έτσι υπονοούσε πως η σκέψη του ήταν σωστότερη και η πιο βάσιμη ανάλυση των διεθνών σχέσεων.

-O MORGENTHAU εντοπίζεται στις ΗΠΑ με την εμφάνιση του ρεαλισμού. Πιστεύει πως η ανθρώπινη φύση αποτελεί τη βάση των διεθνών σχέσεων.

-Το πρώτο σημαντικό στοιχειό του ρεαλισμού αφορά τη φύση των ανθρώπων και τη κοινωνία.

-Το δεύτερο σημαντικό στοιχειό του ρεαλισμού αφορά τη φύση του των διεθνών σχέσεων οι διεθνείς πολιτική χαρακτηρίζεται από αναρχία,  οπού τα κράτη αγωνίζονται να αυξήσουν το μερίδιο της εξουσίας που τους αναλογεί.

-Το τρίτο σημαντικό στοιχειό του ρεαλισμού αφορά τη κεντρική θεώρηση της ιστορίας, αποδίδει δηλαδή έμφαση στη συνεχεία και στην επανάληψη.

-Ο κλασικός ρεαλισμός των CARR και MORGENTHAU συνδυάζει  την απαισιοδοξία για την ανθρώπινη φύση με την πεποίθηση ότι τα κράτη ασκούν πολιτικές ισχύος στο πλαίσιο της διεθνούς αναρχίας. Δεν υπάρχει προοπτική μεταβολής για του κλασικούς ρεαλιστές, τα ανεξάρτητα κράτη του άναρχου διεθνούς συστήματος αποτελούν μόνιμα στοιχειά των διεθνών σχέσεων.

-Ο ρεαλισμός εξελίχθηκε στον κυρίαρχο τρόπο σκέψης για τις διεθνείς σχέση, όχι μονό για τους διεθνολόγους αλλά και για του πολιτικούς και τους διπλωμάτες.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ 1^ης αντιπαράθεσης: οι ρεαλιστές επιβληθήκαν στη πρώτη μεγάλη αντιπαράθεση. Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, ο ρεαλισμός αποτελεί τον κυρίαρχο τρόπο ερμηνείας των διεθνών σχέσεων. Η σύνοψη των θέσεων του ρεαλισμού από τον MORGENTHAU αποτέλεσε για δεκαετίες τη βάση των διεθνών σχέσεων.

2.Β: ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ(ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙ-ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΙΣΜΟΣ)

-Η δεύτερη αντιπαράθεση αφορούσε θέματα μεθοδολογίας. Η παραδοσιακοί και οι συμπεριφεριστες αποτελούν τα δυο αντίπαλα μέρη. Οι παραδοσιακοί προσπαθούσαν να κατανοήσουν τον περίπλοκο κόσμο των ανθρωπίνων κοινωνικών σχέσεων στον οποίο οι αξίες π.χ τάξη, ελευθερία και δικαιοσύνη, παίζουν κεντρικό ρολό. Η παραδοσιακή προσέγγιση των διεθνών σχέσεων προϋποθέτει:

Α)την κατανόηση της ιστορικής και τη πρακτική της διπλωματίας.

Β)την ιστορία και το ρολό του διεθνούς δικαίου

Γ) της πολιτική θεωρίας του κυριάρχου κράτους.

Υπό αυτή την έννοια οι διεθνείς σχέση ανήκουν στην ευρύτερη οικογένεια των ανθρωπιστικών επιστημών και δεν μπορεί να αντιμετωπίσετε ως ένα αυστηρά τεχνικό επιστημονικό αντικείμενο. Οι συμπεριφεριστες από την άλλη ασχολούνται με τη ταξινόμηση, τη μέτρηση και εξήγηση αυτών των σχέσεων μέσα από τη διατύπωση γενικών νομών όπως συμβαίνει π.χ στη φυσική και στη χημεία.

→ Συμπέρασμα δεύτερης αντιπαράθεσης; Οι συμπεριφεριστες φάνηκε να θριαμβεύουν για κάποιο διάστημα, αλλά τελικά δεν αναδείχθηκε νικητής. Σήμερα και οι δυο μέθοδοι χρησιμοποιούνται στις διεθνείς σχέσεις. Μετά τον ψυχρό πόλεμο παρατηρήθηκε μια τάση προς το παραδοσιακό.

2.Γ: ΤΡΙΤΗ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ( ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ-ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ)

-Οι νεοφιλελεύθεροι συμφωνούν με τις παλαιότερες φιλελεύθερες ιδέες για τη πιθανότητα προόδου και αλλαγών, αλλά απορήσουν τον ιδεαλισμό. Αποδίδουν ιδιαίτερη έμφαση στη διατύπωση θεωριών και την εφαρμογή νέων επιστημονικών μεθόδων.

-Οι πρώτοι θεωρητικοί της ενοποιήσεις  ερεύνησαν τον τρόπο με τον οποίο κάποιες διασυνοριακές δραστηριότητες δημιούργησαν επωφελείς συνεργασίες.

-Άλλοι φιλελεύθεροι εστίασαν στο πως η επιτυχής ενοποίηση σε ένα τομές συμπαρέσυρε και άλλους.

-Ο κοινωνιολογικός φιλελευθερισμός είναι παρακλάδι της νεοφιλελεύθερης σκέψης και ασχολειται ιδιαιτέρα με τον αντίκτυπο των αυξανομένων διασυνοριακών σχέσεων π.χ. εμπόριο.

-Ο φιλελευθερισμός της αλληλεξάρτησης είναι παρακλάδι του νεοφιλελεύθερης σκέψης, στην οποία παρατηρείται ένας υψηλός βαθμός αλληλεξαρτήσεις. Τα κράτη προσπαθούν να δημιουργήσουν διεθνείς θεσμούς για να αντιμετωπίσουν κοινά προβλήματα. Αυτοί οι θεσμοί προωθούν τη διασυνοριακή συνεργασία, μηνώντας τα κόστη και παρέχοντας χρήσιμες πληροφορίες.

-Οι θεσμοί που δημιουργούνται μπορεί να αποτελούν διεθνείς οργανισμούς ή μια σειρά από συμφωνίες. Αυτή η μορφή της νεοφιλελεύθερης σκέψης ονομάζεται θεσμικός φιλελευθερισμός.

-Ο δημοκρατικός φιλελευθερισμός είναι παρακλάδι της νεοφιλελεύθερης σκέψης και αναπαράγει την ιδέα πως οι φιλελεύθερες δημοκρατίες προωθούν την ειρήνη.

-O DOUBLE θεωρεί πως η δημοκρατική ειρήνη στηρίζεται σε τρεις πυλώνες:

Α)ειρηνική επίλυση των διαφορών

Β)κοινές αξίες δημοκρατικών χωρών

Γ)οικονομική συνεργασία

-Ο KENNETH WALTZ θεμελίωσε μια διαφορετική θεωρία του ρεαλισμού βασισμένη στις επιστημονικές φιλοδοξίες και συμπεριφορισμού και ονομάστηκε νεορεαλισμός. Επιχείρησε να διατυπώσει νομούς για τις διεθνείς σχέσεις που να έχουν επιστημονική εγκυρότητα. Εστίασαν στην ανάλυση του στη δομή του διεθνούς συστήματος και τις συνέπειες του στις διεθνείς σχέσεις. Παρατήρησε την απουσία μιας παγκόσμιας κυβέρνησης και ακόμη ότι αποτελείται από παρόμοιες μονάδες, δηλαδή όλα τα κράτη ασκούν ιδία πολιτική. Δεν ισχυρίζεται ότι η ελλειπτική περιγράφει του για το διεθνές σύστημα και τη δομή του μπορούν να εξηγήσουν τα πάντα, αλλά πιστεύει πως  ερμηνεύουν αποτελεσματικά μερικά μεγάλα και σημαντικά ζητήματα. Γι’ αυτά τα κράτη επιδιώκουν την ισχύ και προβληματίζονται για την ασφάλεια τους, γιατί η δομή του διεθνούς συστήματος τους αναγκάζει να σκέφτονται έτσι.

-Ο ROBERT KEOHANE προσπάθησε να διατύπωση μια σύνθεση του νεορεαλισμού και του νεοφιλελευθερισμού, γέρνοντας ελαφρώς προς το φιλελευθερισμό.

-Ο νεομαρξισμός αποτελεί τη βάση της τρίτης ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Είναι μια προσπάθεια ανάλυσης της κατάστασης του τρίτου κόσμου. Εστίασε στον ευρωπαϊκό καπιταλισμό, υποστηρίζοντας ότι η αστική ή καπιταλιστική τάξη χρησιμοποιούσε την οικονομική της ισχύ για να εκμεταλλεύεται και να καταπιέζει την εργατική τάξη. Οι νεομαρξιστες ισχυριστήκαν ότι η παγκόσμια καπιταλιστικά, οικονομία, ελεγχόμενη από τα πλούσια καπιταλιστικά κράτη, στην ουσία αποζεί και καταδικάζει στην υπανάπτυξη τα φτωχότερα κράτη.

-O ANDRE FRANK υποστήριξε πως αυτή η άνιση κατανομή και οικειοποίηση της οικονομικής υπεραξίας από λίγους σε βάρος των πολλών , αποτελεί εγγενές χαρακτηριστικό του καπιταλισμού.

-O WALLER STEIN συμφωνεί με τον FRANK, μελέτησε την ανάπτυξη του παγκοσμίου καπιταλισμού από το ξεκίνημα του.

-Η ιεραρχία του καπιταλισμού βασίζεται στην εκμετάλλευση των φτωχών από τους πλουσίους,

-Οι φιλελεύθεροι οικονομολόγοι πιστεύουν πως η οικονομική ευημερία μπορεί να επιτευχθεί μέσω της ανεμπόδιστης παγκόσμιας εξάπλωσης του καπιταλισμού πέραμα από τα όρια του κυριάρχου κράτους, ενώ η μαρξιστική σκοπιά της διεθνούς πολιτικής οικονομίας αντιλαμβάνεται το καπιταλισμό ως μέσο εκμετάλλευσης του τρίτου κόσμου.

-Για τους μερκαντιλιστες η δημιουργία πλούτη αποτελεί απαραίτητη βάση για την αύξηση της ισχύος ενός κράτους.

-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΡΙΤΗΣ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗΣ: Δεν ανέδειξε κανένα νικητή.

2.Δ:ΤΕΤΑΡΤΗ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ(ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ-ΜΕΤΑΘΕΤΙΚΙΣΤΙΚΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ)

-Σήμερα, μια τέταρτη αντιπαράθεση βρίσκεται σε εξέλιξη. Αφορά την ευθεία αμφισβήτηση τόσων κλασικών παραδόσεων από εναλλακτικές προσεγγίσεις, οι οποίες ενίοτε αποκαλούνται και μεταθετικιστικες εναλλακτικές απόψεις. Αυτή η αντιπαράθεση θέτει τόσο ζητήματα μεθοδολογίας όσο και ουσίας. Αυτές οι προσεγγίσεις απορρίπτουν επίσης τα επιστημονικά ευρήματα του νεορεαλισμού και του νεοφιλελευθερισμού.

ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

-Οι βασικές θεωρητικές ιδέες και παραδοχές του ρεαλισμού είναι:

Α)Η απαισιόδοξη ερμηνεία της ανθρώπινης φύσης

Β)Η πεποίθηση ότι η αντιπαράθεση αποτελεί εγγενές στοιχειό των διεθνών σχέσεων και πως οι διεθνείς αντιπαραθέσεις επιλύονται με στρατιωτικά μέσα.

Γ)η εθνική ασφάλεια και επιβίωση αποτελούν πρωταρχικό μέλημα για κάθε κράτος

Δ)η αμφισβήτηση της δυνατότητας προόδου στη διεθνή πολιτική

-Οι ρεαλιστές έχουν γενικά μία απαισιόδοξη άποψη για την ανθρώπινη φύση. Αμφιβάλουν ιδιαιτέρα για τη δυνατότητα προόδου στη διεθνή πολιτική, αντίστοιχη με την εσωτερική. Βασίζονται στη παραδοχή ότι η παγκόσμια πολιτική εξελίσσετε σε ένα περιβάλλον διεθνούς αναρχίας ανάμεσα στα κράτη. Οι διεθνείς σχέσεις έχουν για του ρεαλιστές συγκρουσιακό χαρακτήρα και η τελική λύση στις διεθνείς συγκρούσεις δίνεται με πόλεμο.

-Οι ρεαλιστές πιστεύουν ότι ο στόχος της εξουσία, τα μέσα και η άσκηση της αποτελούν κεντρική μεριμνά της πολιτικής δραστηριότητας. περιγράφουν τη διεθνή πολιτική ως μια πολιτική ισχύος. Η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής είναι ιδιαιτέρα σημαντική. Βασίζεται σε ένα προσεκτικό υπολογισμό των δυνατοτήτων και συμφερόντων του καθενός σε σχέση με τις δυνατότητες και τα συμφέροντα του αντιπάλου.

-Για τους ρεαλιστές οι αξίες της εθνικής ασφαλείας, εθνικής επιβίωσης, διεθνούς τάξης και σταθερότητας αποτελούν υψίστη προτεραιότητα. Συνήθως πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν διεθνείς υποχρεώσεις, δηλαδή σχέσεις αμοιβαίου καθήκοντος ανάμεσα στα κράτη. Για τους κλασικούς και νεοκλασικούς ρεαλιστές  άλλη είναι η ηθική στην ιδιωτική ζωή και άλλη, διαφορετική στη δημοσιά-διεθνή. Η πολιτική ηθική επιτρέπει ενίοτε κάποιες κινήσεις που δεν θα ανέχονταν σε καμιά περίπτωση η προσωπική ηθική.

3.Α:ΚΛΑΣΙΚΟΣ ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ

-Κλασικοί ρεαλιστές είναι:

Α)Θουκυδίδης

Β)Machiavelli

Γ)HOBBES

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗς:

-Ο Θουκυδίδης επισημαίνει πως κάθε πράξη έχει και συνέπειες. Υπογραμμίζει τη σημασία της σύνεσης και της προσοχής κατά την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής σε ένα κόσμο α)μεγάλων ανισοτήτων β)περιορισμένων διπλωματικών επιλογών με κινδύνους γ)ευκαιρίες να ελλοχεύουν κάθε στιγμή. Τα χαρακτηριστικά της πολιτικής ηθικής του κλασικού ρεαλισμού που ο Θουκυδίδης και οι άλλοι ρεαλιστές προσπαθούν να διαχωρίσουν από την ηθική και την αίσθηση της δικαιοσύνης είναι τα εξής:

Α)διορατικότητα  Β)σύνεση  Γ)προσοχή   Δ)κριτική σκέψη 

MACHIAVELLI

-Συμφωνά με τα πολιτικά διδάγματα του α)η ισχύς β)η πανουργία, είναι τα δυο απαραίτητα μέσα για την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής. Η υπέρτατη πολιτική αξία είναι η εθνική ελευθερία, δηλαδή η ανεξαρτησία. Η κυρία ευθύνη των ηγετών είναι να αναζητούν πάντα τα πλεονεκτήματα και να υπερασπίζονται τα συμφέροντα του κράτους, ώστε να εξασφαλίζεται η επιβίωση τους. Μια τέτοια στάση απαιτεί ισχύ. Πυρήνας της ρεαλιστικής θεωρίας του MACHIAVELLI αποτελεί η άποψη πως οι πολιτικοί πρέπει ταυτόχρονα να είναι λεοντές και αλεπούδες. Τα κυρία μακιαβελικά αξιώματα της ρεαλιστικής πολιτικής πρακτικής είναι:

Α) Έχε πάντα επίγνωση του τι συμβαίνει

Β) Απέφευγε να βρεθείς προ τετελεσμένων γεγονότων

Γ) Ανέμενε τα κίνητρα και τις πράξεις των άλλων

Δ) Μην περιμένεις να κινηθούν πρώτα οι αντίπαλοι σου.

Ο ρεαλιστής ηγέτης, λοιπόν, έχει τα ματιά του ανοιχτά για οποιαδήποτε ευκαιρία και είναι κατάλληλα προετοιμασμένος για να την εκμεταλλευτεί. Επομένως ένας υπεύθυνος ηγέτης δεν μπορεί να λειτουργεί ορθά και αποτελεσματικά αν ακολουθεί τους κανόνες της χριστιανικής ηθικής.

HOBBES

-Κατά τον HOBBES ο καλύτερος τρόπος να κατανοήσουμε το τρόπο λειτουργίας της πολιτικής ζώνης είναι να φανταστούμε ότι οι άνθρωποι ζούνε σε ένα κόσμο, οπού δεν υπάρχει ο θεσμός του κυριάρχου κράτους. Πίστευε πως υπάρχει μια οδός διαφύγεις από τη φυσική κατάσταση σε πιο πολιτισμένες συνθήκες και η οποία δεν ήταν άλλη από τη δημιουργία του κυριάρχου κράτους. Αυτός ο φόβος και η ανασφάλεια που προκαλεί η φυσικά κατάσταση είναι και το έναυσμα για να ξεφυσούν από αυτή, δηλαδή το κίνητρο για τη δημιουργία του κυριάρχου κράτους δεν είναι η λογική, αλλά το πάθος όπως εκφράζεται από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Συμφωνά με τον HOBBES τα κράτη είναι δυνατόν να συνάπτουν συνθήκες μεταξύ τους, ώστε οι σχέσεις του να αποκτήσουν νομική βάση. Το διεθνές δίκαιο μπορεί να ρυθμίζει τη διεθνή φυσική κατάσταση, παρέχοντας συμφωνίες και κανόνες. Ο κλασικός ρεαλισμός του HOBBES, λοιπόν αποδίδει έμφαση στη στρατιωτική ισχύ αλλά και στο διεθνές δίκαιο.

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗς/MACHIAVELLI/HOBBES:

-Η ασφάλεια και η επιβίωση αποτελούν θεμελιώδες αξίες. Συμφωνούν ότι

Α)Η ανθρώπινη ζωή χαρακτηρίζεται από ανασφάλεια και συγκρούσεις, οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν

Β)Υπάρχει η πολιτική γνώση ή σοφία που μπορεί να αντιμετώπιση το ζήτημα της ασφαλείας και ο καθένας προσπαθεί να επισημάνει τα χαρακτηριστικά της.

Γ) Δεν υπάρχει κάποια οριστική διέξοδος από τη φυσική κατάσταση, η οποία αποτελεί μόνιμο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ζώνης.

3.Β:Ο ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΣ ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ MAGENTA

-MORGENTHAU

-Σύμφωνα με τον MORGENTHAU οι άνθρωποι είναι εκ φύσεως πολιτικά οντά. Αναφερόταν συγκεκριμένα στο onimus dominanti, δηλαδή τον ανθρώπινο πόθο για εξουσία. Το onimus dominandi οδηγεί στη συγκρούσει μεταξύ τους. Κατά τον MORGENTHAU είναι ξεκάθαρη η διατύπωση ότι η πολιτική και η προσωπική ηθική δεν ταυτίζονται και ότι η πρώτη δεν μπορεί να περιοριστεί στα στενά περιθώρια της δεύτερης. Αναγνωρίζοντας αυτό το αξίωμα της πολιτικής ισχύος ο ηγέτης αποκτά το κλειδί για μια αποτελεσματική και υπεύθυνη πολιτική. O MORGENTHAU σύναψε τη εθνολογική θεωρία σε έξι αρχές του πολιτικού ρεαλισμού που είναι τα εξής:

Α)Η πολιτική έχει τις ρίζες της σε μια μόνιμη και αμετάβλητη ανθρώπινη φύση που είναι ουσιαστικά εγωκεντρική, εσωστρεφής, ιδιοτελής

Β)Η πολιτική αποτελεί μια αυτόνομη σφαίρα δραστηριότητας και συνεπώς δεν μπορεί να περιοριστεί απλά σε οικονομικές ερμηνείας ή σε ηθικές αναλύσεις. Οι πολιτικοί ηγέτες πρέπει να δρουν με βάση τα βασικά αξιώματα της πολιτικής σοφίας.

Γ) Η ιδιοτέλεια αποτελεί βασικό στοιχειό της ανθρώπινης φύσης

Δ)Ο ι ρεαλιστές διαφωνούν ότι συγκεκριμένα έθνη μπορούν να επιβάλουν την ιδεολογία σε αλλά και να ξεκινούν σταυροφορίες με αυτό το σκοπό. Οι ρεαλιστές εναντιώνοντας σε αυτή τη προοπτική γιατί τη θεωρούν επικίνδυνη.

Ε) Η πολιτική τέχνη είναι μια νηφάλια και πεζή δραστηριότητα που απαιτεί βαθειά κατανόηση των ανθρωπίνων ορίων και ατελειών.

-MORGENTHAU/MACHIAVELLI-HOBBES

-Η πολιτική αποτελεί έναν αγώνα για την απόκτηση της εξουσίας και οποίας και αν είναι ο απώτερος στόχος της, η εξουσία αποτελεί πάντα στην έμμεση προτεραιότητα. Ο τρόπος απόκτησης, διατήρησης και άσκησης της εξουσίας καθορίζει τη μέθοδο της πολιτικής δράσης. Με αυτή την άποψη ο MORGENTHAU απηχούσε ξεκάθαρα τις απόψεις του MACHIAVELLI και του HOBBES.

-MACHIAVELLI/ ΘΟΥΚΙΔΙΔΗΣ- MACHIAVELLI

-Ο MORGENTHAU ακολουθούσε τη πάροδος του ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ και του MACHIAVELLI, δηλαδή άλλη ηθική επικρατή στην ιδιωτική ζωή και άλλη διαφορετική στη δημοσιά. Η πολιτική ηθική επιτρέπει ή ανέχεται κάποτε κάποιες βρέξεις που θα ήταν απαράδεκτες με κριτήριο την ιδιωτική ηθική.

-Κυρίες αρχές της πολιτικής ηθικής: Α)σύνεση

                                                           Β)μετριοπάθεια

                                                           Γ)Κρητική ικανότητα

                                                           Δ)αποφασιστικότητα

                                                           Ε)κουράγιο

3.Γ: Ο ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ SCHΕLLING

-Ο στρατηγικός ρεαλισμός εστιάζει κυρίως στη λήψη αποφάσεων για θέματα της εξωτερική απολιτικής. Η χρήση της στρατιωτικής ισχύος στην εξωτερική πολιτική ιδιαιτέρα στο στοργικό ρεαλισμό.

SCHELLING

-Αναζητεί αναλυτικά εργαλεία για τη στρατηγική σκέψη. Αντιλαμβάνεται τη διπλωματία και την εξωτερική πολιτική, ιδιαιτέρα των μεγάλων δυνάμεων ως μια ορθολογική δραστηριότητα που μπορεί να γίνει πιο κατανοητή μέσα από τη μορφή μιας μεθόδου μαθητικής ανάλυσης που ονομάζεται θεωρία μπαιγνίων. Μια από τις σημαντικότερες έννοιες του ίνα η απειλή, δηλαδή η ανάλυση του αφορά το τρόπο με τον οποίο οι ηγέτες αντιμετωπίζουν ορθολογικά την απειλή και το κίνδυνο ενός πυρηνικού πολέμου. Για τον SCHELLING η εξωτική πολιτική αποτελεί ένα τεχνικό ζήτημα και δεν τίθεται θέμα διλλήματος. Το πρωταρχικό της μέλημα είναι η αναζήτηση των συστατικών μιας πετυχημένης πολιτικής. Ο SCHELLING προσδιόρισε με οξύνοια και ανέλυσε σε βάθος διαφόρους μηχανισμούς, τεχνάσματα και κινήσεις που αν ακολουθηθούν θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε συνεργασίες. Ο SCHELLING δεν έχει κανένα πρόβλημα να μιλήσει για τη βρώμικη και εκβιαστική αντίληψη στου στρατηγικού ρεαλισμού.

-SCHELLING/MACHIAVELLI

-Υπάρχουν διάφορες ομοιότητες μεταξύ του ρεαλισμού του MACHIAVELLI και του SCHELLING. Αντίθετα όμως με το MACHIAVELLI, ο στρατηγικός ρεαλισμός του SCHELLING συνήθως δεν ερευνά την ηθική της εξωτερικής πολιτικής, απλά αντιλαμβανει ως δεδομένους κάποιους κεντρικούς στόχους της χωράς, χωρίς να σχολιάζει.