Σημειώσεις Σύγχρονης Ιστορίας - Για Τμήματα Κοινωνικών & Ανθρωπιστικών Επιστημών

 Σημειώσεις Σύγχρονης Ιστορίας

•  Για Τμήματα Κοινωνικών & Ανθρωπιστικών Επιστημών

ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, 1789

Καθεστώς

·        Διεφθαρμένο και αναποτελεσματικό κράτος

·        Πολυάριθμοι δημόσιοι υπάλληλοι και δημόσιοι οργανισμοί

·        Υπερβολικός δανεισμός κράτους

·        Υπερβολική φορολογία

·        Κλήρος και αριστοκρατία

Ø Μονάρχης

Ø Πρώτη τάξη: ιερατείο

·        τους ανήκει το 6-10% των γαιών

Ø Δεύτερη τάξη: οι ευγενείς (προνομιούχοι)

·        Καταλαμβάνουν κρατικές θέσεις σε στρατό, εκκλησία, διοίκηση

·        Εξαιρούνται από τους περισσότερους φόρους

·        Τους ανήκει το 20-25% των γαιών

·        Αντίθετοι σε όλες τις μεταρρυθμίσεις

Ø Τρίτη τάξη: Αστοί

·        Έμποροι, βιοτέχνες, τεχνίτες, δικηγόροι, γιατροί και μερικοί δημόσιοι υπάλληλοι

·        Είχαν χρήματα αλλά όχι κοινωνική καταξίωση και αναγνώριση

·        Τους ανήκε το 30% των γαιών

Ø Αγρότες: κάποιοι ήταν διοικητές μικρών εκτάσεων, όμως οι περισσότεροι σε άθλια οικονομική κατάσταση

Συνέδριο της Βιέννης

·        Ορίζει τα ευρωπαϊκά σύνορα για τον 19^ο αιώνα

·        Αρχή της νομιμότητας

·        Αποκαθιστά σύνορα

·        Status quo

Συνέπειες νέου κόσμου

·        Αστικοποίηση και προλεταριάτο

·        Συνδικαλισμός

·        Ταξική συνείδηση

Τάξεις

·        Καπιταλιστές-Ιδιοκτήτες εργοστασίων

·        Αστοί- έμποροι χωρίς δικαίωμα για αξιώματα

·        Προλετάριοι

Συντηρητισμός

·        Αντιδραστικοί (να γίνουν τα πράγματα έτσι όπωςήταν, ενάντιοι σε κάθε αλλαγή)

·        Απόγειο σε επαναστάτες του 1814

Οικονομία: Adam Smith (1723-1790)

·        Πιστεύει ότι όλοι κερδίζουν στο εμπόριο και όχι ότι κάποιοι χάνουν

·        Επιτίθεται στο Μερκαντιλισμό

Αρχές του Καπιταλισμού

1.     Τα αγαθά και οι υπηρεσίες παράγονται για να ανταλλάσσονται με βάση το κέρδος

2.     Η ανθρώπινη εργασία είναι ένα προϊόν προς πώληση, όχι το αποτέλεσμα της εργασίας

3.     Το «αόρατο χέρι» της αγοράς= δεν  ισχύει

4.     Τα άτομα έχουν σκοπό την επιτυχία και τα συμφέροντα τους= κίνητρο κέρδος 

5.     Νόμος της προσφοράς και ζήτησης

6.     Ανταγωνισμός-Βελτιώνει τα προϊόντα και ρίχνει τις τιμές

7.     Η κυβέρνηση δεν πρέπει να παρεμβαίνει στη λειτουργία της αγοράς(Laisset faire)

Κομμουνιστικό Μανιφέστο Karl Marx

1.     Η ιστορία κινείται από τους ταξικούς αγώνες και για τα συμφέροντα των ατόμων

2.     Η κάθε τάξη έχει την τάση να εκμεταλλεύεται τις άλλες προς όφελος της

3.     Η αστική τάξη θριάμβευσε έναντι της άρχουσας τάξης στο 18^ο αιώνα

4.     Με τον ίδιο τρόπο η εργατική τάξη θα θριαμβεύσει έναντι της αστικής

Τα έθνη-κράτοι του 19^ου αιώνα

·        Το συνέδριο της Βιέννης αποκαθιστά την παλιά Ευρώπη

·        Ο ρομαντισμός, ο φιλελευθερισμός και ο εθνικισμός είναι τα χαρακτηριστικά της εποχής

·        Επαναστάσεις 1833,1848

·        19^ος αιώνας, ο αιώνας της δημιουργίας των σύγχρονων κρατών

Κάθε έθνος= κράτος

Εθνικισμός(φιλελεύθερο κίνημα)

·        Η βιομηχανική επανάσταση και οι εθνικές επαναστάσεις αποτελούν δύο όψεις του ίδιου φαινομένου

·        Μετά τη Γαλλική επανάσταση η Ευρώπη συρρικνώνεται σε περίπου 12 κράτη

ΕΛΙΤ

ΓΕΡΜΑΝΟΙ= καταγωγή, παράδοση, ήθη, έθιμα

ΓΑΛΛΟΙ= ανήκεις εκεί που νιώθεις

1848

1.     Ίσως το σημαντικότερο γεγονός του 19^ου αιώνα

2.     Το 1848 επηρεάστηκαν από τον ρομαντισμό, εθνικισμό και φιλελευθερισμό και από την οικονομική αστάθεια της εποχής

3.     Μόνο στη Βρετανία και στη Ρωσία δεν έγιναν αναταράξεις της κοινωνικής γαλήνης

4.     Οι τελευταίες φιλελεύθερες επαναστάσεις δεν καταφέρνουν να επικρατήσουν αφήνουν όμως έντονη κληρονομιά

5.     Αποτυγχάνουν λόγω έντονης αντίδρασης και έλλειψης συντονισμού

6.     Όμως φέρνουν κοινοβούλια σε διάφορες χώρες καθολικά δικαίωμα ψήφου, δυναμώνουν τα εθνικά κινήματα σε διάφορες χώρες

Νέα κράτη στην Ευρώπη

·        1830 --- Ελλάδα (απόσχιση από Οθωμανική Αυτοκρατορία)

·        1831 --- Βέλγιο (απόσχιση από Ολλανδία)

·        1861 --- Ιταλία (ένωση δεκάδων επαρχιών και μικρών βασιλείων- Γκαριμπάλντι)

·        1871 --- Γερμανία (ένωση μικρών κρατών και επαρχιών- Βίσμαρκ)

·        1878 --- Ρουμανία, Σερβία, Μαυροβούνιο, Βουλγαρία (απόσχιση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία)

·        1905 --- Νορβηγία (χωρίστηκε από τη Σουηδία)

·        1913 --- Αλβανία (απόσχιση από Οθωμανική Αυτοκρατορία)

Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ, (1914-1918)

Αίτια

·        Εθνικισμός

·        Μιλιταρισμός

·        Ιμπεριαλισμός

·        Διεθνείς συμμαχίες

·        Απώλεια ισορροπίας δυνάμεων

Μιλιταρισμός: Η πεποίθηση ότι οι διακρατικές διαρροές μπορούσαν να επιλυθούν μόνο με ένοπλη σύγκρουση. Έτσι ξεκινά ένας ξέφρενος στρατιωτικός ανταγωνισμός.

Ιμπεριαλισμός: Η επεκτατική πολιτική των βιομηχανικά ανεπτυγμένων κρατών σε βάρος άλλων κρατών (οικονομικοί λόγοι).

Εθνικισμός: Η ανάπτυξη εθνικών συναισθημάτων από λαούς της Ευρώπης (καλλιέργεια μίσους για οτιδήποτε αποτελούσε τα εθνικά συμφέροντα).

Διεθνείς συμμαχίες: όλες οι χώρες δένονται με συνθήκες συμμαχίας για την προστασία τους. Δύο αντίπαλοι σχηματισμοί, η τριπλή συμμαχία (Γερμανία, Αυστροουγγαρία και Ιταλία) και η Τριπλή Συνεννόηση ή αργότερα Ανταντ (Γαλλία, Ρωσία και Αγγλία)

·        η βιομηχανική επανάσταση είναι στο απόγειο της

·        το 25% του πληθυσμού ανήκει στην Ευρώπη, μεγάλη πληθυσμιακή πυκνότητα

·        αίσθηση ότι οι Ευρωπαίοι είναι ανώτεροι όλων

·        ανταγωνισμός για αποικίες

·        μιλιταρισμός, αποθέωση του πολέμου και κούρσα για λόγους πρεστίζ

Βαλκανικοί εθνικισμοί

·        Αυστροουγγαρία και Ρωσία θέλουν να ελέγχουν τα νέα κράτη των Βαλκανίων

·        Η προσάρτηση της Βοσνίας από την Αυστροουγγαρία φέρνει ένταση στη Σερβία

·        Ο Αρχιδούκας Φερδινάρδος δολοφονείται στη Βοσνία από Σέρβους εθνικιστές (Ιούνιος 1914)

·        Η Αυστροουγγαρία κηρύσσει τον πόλεμο στη Σερβία με τη στήριξη της Γερμανίας, Ιούλιος 1914, αργότερα μπαίνουν και Τουρκία-Βουλγαρία υπέρ τους

Ο Μεγάλος Πόλεμος ή Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει δύο κύρια μέτωπα, το δυτικό και ανατολικό μέτωπο.

ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ

1.     Στόχος της Γερμανίας είναι η γρήγορη κατάληψη της Γαλλίας και μετά να στραφεί στη Ρωσία

2.     Όμως ο πόλεμος χαρακομάτων δεν βγάζει νικητή κανέναν

3.     Μεγάλες μάχες με τεράστιες απώλειες:

·        Verdum- 680.000 νεκροί

·        Somne- πάνω από 1.000.000 νεκροί

ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ

1.     Έλλειψη σύγχρονου στρατού κόστισε στη Ρωσία τεράστιες απώλιες

2.     Εν μέσω πολέμου γίνεται η επανάσταση στη Ρωσία, 1917 (Φεβρουάριος και Οκτώβριος) 

3.     Ανάγκη της επαναστατικής κυβέρνησης να σταθεροποιηθεί στο εσωτερικό

4.     Υπογράφει τη συνθήκη Μπρεστ-Λιτοσβκ, χάνει το ¼ των εδαφών της

Η Καμπή του 1917

ü Η ιδεολογία που ανατρέπει τα γεγονότα: Σοσιαλιστική Ιδεολογία

Γαλλία

·        1917: Ανάπτυξη ισχυρού αντιπολεμικού κινήματος με σοσιαλιστική ιδεολογία

·        Ανταρσίες στο μέτωπο: Κατάπνιξη με εκτελέσεις δεκάδων στρατιωτών

Ρωσία

·        Φεβρουάριος 1917: Ανατροπή τσάρου- Νέα Φιλελεύθερη κυβέρνηση

·        Οκτώβριος 1917: Σοσιαλιστική επανάσταση, Συνθήκη ειρήνης Γερμανίας και Σοσιαλιστικής Ρωσία

Γερμανία

·        Φθινόπωρο 1918: Σοσιαλιστική επανάσταση, ανατροπή αυτοκράτορα Γουλιέλμου

·        Στην εξουσία βρίσκεται Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα

Είσοδος των ΗΠΑ στον πόλεμο, 1917

Οι ΗΠΑ εισέρχονται στον πόλεμο το 1917 , συμβάλλοντας αποφασιστικά στην τελική νίκη των δυνάμεων της Ανταντ . Σημαίνοντα ρόλο δεν έπαιξε τόσο η στρατιωτική τους συμμετοχή με περίπου 1.000.000 στρατιώτες , αλλά η τεράστια παροχή πολεμικού υλικού , χρημάτων και πρώτων υλών .

Το συνέδριο του Παρισιού:

·        Συνθήκη των Βερσαλλιών

·        Ο αμερικάνος πρόεδρος Wilson κατέθεσε τα περίφημα 14 σημεία υποστηρίζοντας το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση των λαών και σε δίκαιες λύσεις

·        Όμως η Γαλλία ήθελε εκδίκηση από τη Γερμανία

·        Ιταλία και Βρετανία – εδαφικά κέρδη

Συνθήκη Βερσαλλιών:

·        Πολύ σκληρή με τη Γερμανία, χάνει πολλά εδάφη

·        Αλσατία-Λωρραίνη

·        Αποστρατικοποιείται η Ρηνανία

·        Συμφωνεί να πληρώσει υπέρογκες πολεμικές αποζημιώσεις

·        Συμφωνεί ότι έχει την ενοχή για τον πόλεμο

Η Νέα Ευρώπη:

·        4 αυτοκρατορίες καταρρέουν ( Οθωμανική, Γερμανική, Ρωσική, Αυστροουγγαρία)

·        Πολλά κράτη γεννιούνται

·        Αδύναμα, ανασφαλή με 10 άλλα εσωτερικά προβλήματα

ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Αίτια:

Κοινωνικά

·        Εξαθλιωμένοι κουλάκοι(ρώσοι ακτήμονες γεωργοί) χωρίς δικαιώματα, δε τους ανήκει η γη που καλλιεργούν (οικονομικά προβλήματα)

·        Τεράστιες ταξικές διαφορές-παραμέλησητης εργατικήςτάξης

·        Σταδιακή ριζοσπαστικοποίηση των εργατικών και μύηση στον κομμουνισμό

Οικονομικά

·        Έλλειψη βασικών υλικών, διατροφής, καυσίμων

·        Σύστημα μεταφορών

·        Η Ρωσία εκτός βιομηχανικής επανάστασης

·        Η διαιώνιση του φεουδαρχικού χαρακτήρα της ρωσικής οικονομίας μέχρι τις αρχές του 20^ου αιώνα

Πολιτικά

·        Ρωσο-ιαπωνικός πόλεμος του 1904-1905 συντριβή Ρωσίας

·        Αριστοκρατία-Φεουδαρχία εμποδίζει την πρόοδο

·        Τσαρικός δεσποτισμός, χαρακτηριστική ανελευθερία, ανελέητες διώξεις

Η πρώτη επανάσταση

Φεβρουάριος 1917

Αυθόρμητη

Ενώνονται 60.000 στρατιώτες

                                                                                                                                                       

Προσωρινή κυβέρνηση

Διακηρύττει ότι:

·        Ισότητα πολιτών

·        Ελευθερία λόγου

·        Νομικές απεργίες και συνδικάτα

·        Σκοπεύει να συνεχίσει τον πόλεμο

·        Όμως ο λαός θέλει πιο ριζοσπαστικές λύσεις και λήξη του πολέμου

Alexander Kerensky

Πρωθυπουργός και αδύναμος ηγέτης μπροστά στους Μπολσεβίκους

Μπολσεβίκοι

·        Πίστευαν στη δικτατορία του προλεταριάτου

·        Ηγέτης ο Λένιν δεινός ρήτορας, προσάρμοσε τον Μαρξ σε συνθήκες της Ρωσίας

·        Ψωμί, Ειρήνη, Ελευθερία

Λόγοι επικράτησης Μπολσεβίκων

·        Ο Kerensky ήταν αδύναμος και ανοργάνωτος

·        Οι Μπολσεβίκοι ήταν αποφασισμένοι επαγγελματίες και αδίστακτοι στους στόχους

·        Ο Τρότσκι ιδρύει τον κόκκινο στρατό

Ο Λένιν στην εξουσία

·        Συνθηκολογεί άμεσα

·        Δημεύει ην περιουσία των φεουδαρχών και την μοιράζει στους κουλάκους

Ειρήνη

·        Απαραίτητη η στήριξη των χωρικών και των εργατών να μείνουν στην εξουσία

Μετά την επανάσταση ο Εμφύλιος Πόλεμος

·        Οι «Λευκοί» είναι οπαδοί του Τσάρου

·        Ο Εμφύλιος Πόλεμος κρατά 3 χρόνια (1918-1921)

·        Οι Μπολσεβίκοι αντιμετωπίζουν ισχυρή αντίσταση σε πόλεις όπου χάνουν μάχες

·        Εισβολή δυτικού εκστρατευτικού σώματος και στήριξη των Λευκών από Βρετανούς, Γάλλους και Αμερικάνους ώστε η Ρωσία να παραμείνει στον πόλεμο

·        Αποτυγχάνει οικτρά, ισχυροποιεί τους Μπολσεβίκους

Άμεσες συνέπειες

·        Διάθεση του επαναστατικού πνεύματος των Μπολσεβίκων

Το μεγάλο Κραχ του 1929

·        Κρίση στον κόσμο μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (εκτός από την Αμερική)ανάκαμψη γύρω στο 1921 λόγω μαζικής παραγωγής

Παράγοντες

1.     Το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων

§  Η Γερμανία χρωστούσε στην Ευρώπη 33 δις

§  Αγγλία και Γαλλία χρωστούσαν στις ΗΠΑ που επέμεναν να πληρωθούν

§  Όμως η Γερμανία αδυνατεί να πληρώσει, άρα ούτε οι ΗΠΑ μπορούν να πάρουν τα λεφτά τους

2.     Υπερπαραγωγή αγροτικών προϊόντων

§  25% του πληθυσμού είναι αγρότες, είχαν πάρει δάνεια για να αυξήσουν την παραγωγή τους

§  Το πλεόνασμα οδηγεί σε πτώση των τιμών

§  Πολλοί πτωχεύουν και οδηγούνται στις πόλεις όπου υποαπασχολούνται

3.     Η τραπεζική πίστωση διαδίδεται

Χρηματιστηριακή άνοδος

·        Από το 1921 εώς το 1929 ο Dow Jones εκτινάχθηκεαπό τις 60 μονάδες στις 400

·        Από τη μια στιγμή στην άλλη δημιουργήθηκαν νέοι εκατομμυριούχοι

Μαύρη Πέμπτη, 24 Οκτωβρίου 1929, 30 δις χάθηκαν μέσα σε μία εβδομάδα. Στα μέσα του 1930 ολόκληρη η αμερικανική οικονομία είχε παραλύσει.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

·        Το σημαντικότερο γεγονός του 20^ου  αιώνα

·        55.000.000  περίπου νεκροί, κανένας ωκεανός, καμία ήπειρος δεν κατάφερε να μείνει ανεπηρέαστη από τη σύγκρουση

·        Στο τέλος η Ευρώπη βγήκε πολύ αλλαγμένη, έχασε τις αποικίες της, ΗΠΑ και ΕΣΣΔ ήταν πλέον οι κυρίαρχοι 

·        Μπήκαμε στην ατομική και πυρηνική εποχή

·        Η επίδραση του μέχρι σήμερα είναι πολυεπίπεδη

·        Πότε ξεκίνησε ο πόλεμος;

Επισήμως θεωρείται η 1^η Σεπτεμβρίου 1939, με την εισβολή στην Πολωνία 2 μέρες μετά, Γαλλία και Αγγλία μπαίνουν επίσημως στον πόλεμο

Αδόλφος Χίτλερ (1889-1945) – Γερμανία

Ουίνστον Τσώρτσιλ (1874-1965) - Βρετανία

§  Μέτριος στρατιωτικός

§  Ικανός αφηγητής και ρήτορας

§  Βουλευτής από το 1910 ταυτίζεται με το συντηρητίκο κόμμα. Φανατικός αντισοσιαλιστής

§  Πολλές αποτυχίες σε πολιτική και αδιαλλαξία χαρακτήρα

§  Διορίζεται το Μάιο του 1940 πρωθυπουργός και κάνει κυβέρνηση συνασπισμού

Φρανκλίνος Ρούσβελτ (1882-1945)

§  Ο μόνος που υπηρέτησε πάνω από δύο θητείες. Εκλέχθηκε 4 φορές ενώ ήταν παράλυτος

§  Αντιμετώπισε την κρίση του 1929 με τον Deal

§  Φιλελεύθερος αλλά με κοινωνικό προφίλ

§  Αρνείται να βάλει τις ΗΠΑ στον πόλεμο , ωσότου εξαναγκάζεται

  Μπενίτο Μουσολίνι(1883-1945)

§  Βίαιος και αλαζόνας από μικρός. Ξεκινά από το σοσιαλιστικό κόμμα και ανέρχεται στις τάξεις του.

§  Ιδρύει το 1921 το φασιστικό κόμμα και το 1922 αρπάζει την εξουσία υπό την απειλή εμφυλίου πολέμου .

§  Υπεύθυνος για πολλά εγκλήματα

Ιωσήφ Στάλιν (1879-1953)

§  Γεωργιανός σε καταγωγή δικτακτορας της Ε.Σ.Σ.Δ.

§  Αδίστακτος , φανατικός και κρυψίνους

§  Δεν υπολόγισε το ανθρώπινο κόστος

§  Αναδιοργανώνει την Σοβιετική οικονομία και τον κόκκινο στρατό

Αυτοκράτορας Χιροχίτο

§  Απόμακρος εθνικιστής και μιλιταριστής

§  Λατρευόταν παθολογικά από τους Ιάπωνες και δεν επικρίθηκε ποτέ δημόσια για τον ρόλο του στον πόλεμο .

§  Μετά το τέλος του πολέμου χάνει την θεϊκή ιδιότητα αλλά δεν απομακρύνεται από τον θρόνο .

Σαρ Ντε Γκολ

§  Ο πιο ταλαντούχος Γάλλος στρατιωτικός

§  Διέφυγε στο Λονδίνο και έγινε σύμβολο ηγέτης της αντίστασης

§  Μεταπολεμικά λατρεύτηκε και επικρήθηκε στη Γαλλία , καθώς εξελέγει πρόεδρος της 5^ης  γαλλικής δημοκρατίας

Η ΈΚΡΗΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Το 1931 η Ιαπωνία επιτίθεται στην Κίνα για να καταλάβει την περιοχή της Μαντζουρίας . Οι Ιάπωνες καταλαμβάνουν τεράστιες εκτάσεις και προελαύνουν ταχύτατα .

Το 1937 πλέον η επίθεση κλιμακώνεται σε όλη την Κίνα και παρά την αντίσταση δεν πτοείται η επίθεση τους .

Το 1939 πλέον η Γερμανία κηρύττει τον πόλεμο στην Πολωνία παρά την προειδοποίηση των Αγγλογάλλων για υπεράσπιση αυτής . Το 1941 οι Ιάπωνες επιτίθενται στο Περλ Χάρμπορ και εισέρχονται στον πόλεμο οι ΗΠΑ και έτσι αυτός γίνεται παγκόσμιος .

ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ

Το 1939 μετά από 2 εβδομάδες πολέμου , η Πολωνία καταλαμβάνεται και διχοτομείται με το ανατολικό  τμήμα να δίνεται στους σοβιετικούς και το δυτικό στους Γερμανούς . Η Γαλλία δεν προβαίνει σε καμία επιθετική ενέργεια μέχρι το 1941 όπου και οι γερμανικές μεραρχίες σαρώνουν τις κάτω χώρες και μέσω του δάσους των Αρδεννών εισέρχονται στη Γαλλία όπου παραδίνεται μετά την κατάληψη του Παρισιού .

  Το 1941 καταλαμβάνουν τα Βαλκάνια και πλέον στρέφουν το βλέμμα τους στη Ρωσία παραβαίνοντας το σύμφωνο ρίμπετροφ-μολότωφ για μη επίθεση  . Η επίθεση σαρώνει τα ρωσικά στρατεύματα μέχρι το 1943 και την ήττα στο Στάλινγκραντ . Μετά την ήττα αρχίζει η υποχώρηση . Τον Ιούνιο του 1944 οι σύμμαχοι πραγματοποιούν απόβαση στην Νορμανδία και πλέον υπό το βάρος των επιθέσεων σε 2 μέτωπα η Γερμανία πέφτει τον Μάιο του 1945.

Στην Άπω Ανατολή οι Ιάπωνες επιτίθενται στο Περλ Χάρμπορ προκαλώντας την είσοδο στον πόλεμο των ΗΠΑ . Οι ΗΠΑ αντεπιτίθενται και μάχονται νησί-νησί μέχρι τον Αύγουστο του 1945 και  τον βομβαρδισμό των Ιαπωνικών πόλεων Χιροσίμα και Ναγκασάκι με την νέα ατομική βόμβα και την παράδοση πλέον των Ιαπώνων.

ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ

Σημαίνοντα ρόλο στην έκρηξη και την κλιμάκωση του πολέμου έπαιξε η επιβολή και η ραγδαία εξάπλωση των ολοκληρωτικών καθεστώτων.

Αίτια

Ιδεολογία και άποψη

§  Κοινωνικός Δαρβινισμός και φυλετισμός του 9^ου αιώνα

§  Η άρια φυλή είναι ο ιδρυτής και ο μεταδότης του πολιτισμού

§  Ο ρατσισμός είναι ένα χρήσιμο μέσο και ο τελικός σκοπός

§  Είναι επιτακτική η ανάγκη για ζωτικό χώρο εις βάρος των άλλων κρατών .

§  Η ζωή είναι μια αιώνια σύγκρουση μεταξύ καλού και κακού.

Τι ζητούσε ο Χίτλερ

§  Την ακύρωση της συνθήκης των Βερσαλλιών

§  Την επιστροφή των χαμένων εδαφών

§  Την ενσωμάτωση των γερμανόφονων πληθυσμών

§  Το δικαίωμα επανεξοπλισμού

§  Ξεκινά από το τελευταίο . Η Γερμανία τον Μάιο του 1936 επανεξοπλίζεται .

Ρηνανία 1936

§  Αυθαίρετη εισβολή Γερμανικών μονάδων

§  Ζήτημα τιμής για τους Ναζί , αποτελούσε όνειδος για το καθεστώς της περιοχής .

§  Οι Άγγλοι προτρέπουν τους Γάλλους να μην κάνουν τίποτα

Πολιτική κατευνασμού

Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι προ πολέμου ακολούθησαν την πολιτική του κατευνασμού δίνοντας στους Γερμανούς-Ιταλούς ότι απαιτούσαν. Προβαίνουν σε διχοτόμηση της Τσεχοσλοβακίας και αργότερα στην τελική προσάρτηση καθώς και στην προσάρτηση της Αυστρίας .Η πολιτική του κατευνασμού αποτυχαίνει παρά τις μεγαλεπήβολες δηλώσεις για 100 χρόνια ειρήνης .

ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΨΥΧΡΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Διάρκεια ψυχρού πολέμου 1945-89

Χαρακτηριστικά:

§  Διπολικός χαρακτήρας του διεθνούς συστήματος (ανατολικοί-δυτικοί )

§  Ιδεολογική φόρτιση λόγο αντίθετων ιδεολογιών (καπιταλισμός – κομμουνισμός)

§  Τεράστια πυρηνικά οπλοστάσια (ίσως θετικό λόγω του ότι λειτούργησε ως φόβητρο σε περίπτωση σύγκρουσης )

§  Οργανωμένο διεθνές σύστημα ( δημιουργία ΟΗΕ κτλ)

§  Οικονομικός ανταγωνισμός και κούρσα εξοπλισμών

§  Εμφάνιση του 3^ου κόσμου , δηλαδή των υπανάπτυκτων χωρών

ΗΠΑ: Οι ΗΠΑ έχουν μια πανίσχυρη οικονομία με το 50% της παγκόσμια βιομηχανίας και τα 2/3 των αποθεμάτων χρυσού παγκοσμίως . Μέχρι το 1949 έχουν το μονοπώλιο στα πυρηνικά όπλα και έχουν ηγετική θέση ως κεφαλή του δυτικού κόσμου .

ΕΣΣΔ: Βρίσκεται οικονομικά και δημογραφικά σε δύσκολη θέση , παρόλα αυτά έχει τεράστιες δυνατότητες και τελικά στέκεται στα πόδια της .Στρατιωτικά είναι πανίσχυρη και ο κόκκινος στρατός είναι φόβητρο στην Ευρώπη . Είναι ηγέτιδα δύναμη του ανατολικού μπλοκ και του συμφώνου της Βαρσοβίας .

Ο ψυχρός πόλεμος

Απαρχές : 1945-53

Ψυχρός πόλεμος χαρακωμάτων:1953-1980

Δεύτερη περίοδος: 1980-1989

Ο ψυχρός πόλεμος στην Ευρώπη την περίοδο 45-49:

Οικονομία:

§  Οι αμερικανοί θέλουν φιλελευθεροποίηση της αγοράς και των διεθνών σχέσεων μέσω και της ανοιχτής οικονομίας . Ιδρύονται ΔΝΤ , Διεθνείς Τραπέζα και η GATT.

§  Χρυσός κανόνας .Επιτρέπει στις ΗΠΑ να γίνουν οικονομική υπερδύναμη λόγω των αποθεμάτων χρυσού που διαθέτουν.

§  Πλήρη ασυμβατότητα με τις οικονομικές αρχές της ΕΣΣΔ που δημιουργεί δυσπιστία και οι σοβιετικοί αρνούνται στις ζώνες τους την ελεύθερη αγορά .

Γεωστρατιγική:

§  Οι ΗΠΑ  και οι σοβιετικοί κυριαρχούν στρατιωτικά στην Ευρώπη έχοντας χωρίσει αυτή σε ανατολική και δυτική .

§  ΟΙ ΗΠΑ –Αγγλία κατέχουν την δυτική Ευρώπη και την Ελλάδα όπου έστειλαν στρατό με την απελευθέρωση

§  Ο κόκκινος στρατός δημιουργεί τετελεσμένα στην Ευρώπη

Ψυχολογία:

§  Αμοιβαία δυσπιστία

§  Μετά την αποτυχία του Μονάχου το 1936 οι δυτικοί δεν κάνουν υποχωρήσεις

§  Κάθε μονομερής ενέργεια από τις δυο πλευρές λαμβάνεται ως επιθετική .

Διπλωματία:

§  Συμφωνούν για τα ποσοστά επιρροής

§  Γίνεται συμφωνία στη Μόσχα μεταξύ Τσόρτσιλ και Στάλιν το 1944

§  Οι σοβιετικοί παρά το ενδιαφέρον τους για την Ελλάδα καταφέρνουν να πάρουν τα ποσοστά επιρροής μόνο σε Βουλγαρία ,Ουγγαρία , Ρουμανία ενώ δεν κερδίζουν κα΄τι στην Ελλάδα . Η Γιουγκοσλαβία δίνεται 50-50

Τεχεράνη 1943

Το 1943 γίνεται στην Τεχεράνη η μια από τις 3 κρίσιμες συνδιασκέψεις για το μέλον του μεταπολεμικού κόσμου που καθορίζει το ψυχροπολεμικό υπόβαθρο. Ορίζονται οι ζώνες επιρροής και συζητείται το θέμα της Γερμανίας . Οι σοβιετικοί ζητούν μια αδύναμη Γερμανία , ενώ οι αμερικανοί μια ισχυρή ως αντίβαρο προς την ΕΣΣΔ .

Το Γερμανικό ζήτημα

Η ΕΣΣΔ φοβάται την Γερμανία ως σύμμαχο των δυτικών , φοβάται μια ισχυρή Γερμανία στα νότα της . Οι δυτικοί όμως χρειάζονται την ανάκαμψη της Γερμανίας ως αντίβαρο στους σοβιετικούς στην Ευρώπη .Στο τέλος με την ανάγκη και των δυο να έχουν υπό τον έλεγχο τους , αποφασίζουν την διχοτόμηση αυτής σε ανατολική και δυτική.

Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος

Μετά την απελευθέρωση της χώρας αρχίζουν συγκρούσεις με πρώτες τα Δεκεμβριανά τον Δεκέμβρη του 44 . Το ΕΑΜ είναι πανίσχυρο και έρχεται σε σύγκρουση με τα συμφέροντα των Βρετανών . Ο έλεγχος  περνάει σε αντιβρετανικές και αντικομουνιστικές ομάδες .Επικρατεί κλίμα ανασφάλειας και παράβασης όλων των συμφωνιών .Το 1946 μετά 1 χρόνο από την επικράτηση των Βρετανών επανέρχεται ο Γιώργος Παπανδρέου και αρχίζει η εμφύλια σύγκρουση από το 1946 εώς το 1949 με 55 000 νεκρούς . Οι Βρετανοί αδυνατούν να ελέγξουν  αποχωρούν και τη θέση τους αναλαμβάνουν οι ΗΠΑ .

Δόγμα Τρούμαν 1947

Ο Τρούμαν δεν ήθελε να αντιμετωπίσει με μετριοπάθεια τους σοβιετικούς , γι αυτό πιέζει για μια επίδειξη  ισχύος . Έτσι   δημιουργείται το δόγμα ανάσχεσης του κομμουνισμό ή ευρέως γνωστό δόγμα Τρούμαν . Αυτό αφορούσε 13 δις που δόθηκαν στην Ευρώπη για την ανοικοδόμηση της , η οποία θα ήτο αδύνατη χωρίς αυτά . Η μόνη απαίτηση ήταν η προσχώρηση  στο μέρος της Αμερικής . Συμβάλει δραστικά στην ανοικοδόμηση της Ευρώπης και στην απόκτηση συνεργασίας μεταξύ των Ευρωπαίων .Οι συνέπειες ήταν οι ανατολικές χώρες κάτω από την πίεση της Μόσχας. Πλέον υπάρχει έμμεσος έλεγχος της Ευρώπης από τις ΗΠΑ και μεγάλο χάσμα στο βιοτικό επίπεδο και στην ανάπτυξη , οδηγώντας τους πάντες σε υποτίμηση των συνθηκών ζωής των σοσιαλιστικών χωρών.

Ο αποκλεισμός του Βερολίνου

Το 1949 γίνεται η κορυφαία πράξη του ψυχρού πολέμου. Οι σοβιετικοί περικυκλώνουν το Βερολίνο. Οι αμερικανοί μπροστά σε αυτή την ενέργεια οργανώνουν ανεφοδιασμό από αέρος , αντιμετωπίζουν την κατάσταση και εκτονώνεται το κλίμα.

Ο πόλεμος του Βιετνάμ

Ο πόλεμος του Βιετνάμ την δεκαετία του 60 σηματοδότησε τεράστιες αλλαγές σε όλο τον κόσμο . Όλα ξεκίνησαν όταν διογκώθηκαν οι συγκρούσει του Χο Τσι Μινχ που είχα βάση το βόρειο Βιετνάμ και υποστηριζόταν από την κομμουνιστική Κίνα , με τον Ντιν Ντιεμ στο νότο.  Οι αμερικανοί τελικά υποστηρίζουν και αυτοί τον Χο Τσι Μινχ ο οποίος επικρατεί . Το φιλοκομμουνιστικό προφίλ όμως της νέας ηγεσίας οδηγούν τους αμερικανούς σε υποκίνηση εξέγερσης και την είσοδο τους στον πόλεμο του Βιετνάμ , τον βρώμικο πόλεμο που έληξε με ανακωχή και αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΨΥΧΡΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Α) ΙΡΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

        i.            Το Ιράν ήταν μέρος του μέρος του Βόρειου Κρηπιδώματος, άρα εντός των στρατηγικών συμφερόντων των ΗΠΑ στον Ψυχρό Πόλεμο.

      ii.            Διαφθορά, καταπίεση και άθλιες συνθήκες διαβίωσης των μαζών προκαλούν αντίδραση εναντίον του Σάχη Παχλεβί, ο οποίος εγκαταλείπει τη χώρα το 1979, προς όφελος του Αγιατολαχ ΧομεΪνί, φονταμενταλιστή, ισλαμιστή.

Β) ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ

       I.            Το σοβιετικό Βιετνάμ για πολλούς λόγους αποχώρησε το 1988 απ’ την ΕΣΣΔ

     II.            Η ΕΣΣΔ εισβάλλει στη χώρα για να προλάβει την εξάπλωση της ιρανικής επανάστασης. Οι ΗΠΑ ενισχύουν τους Ισλαμιστές, οι οποίοι κερδίζουν και οι Σοβιετικοί υποχωρούν.

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1980-1985

Αυτή η περίοδος σημαδεύεται από την προεδρεία του Ρήγκαν. Ο τελευταίος  ήταν φανατικός αντισοβιετικός, με σκληρή ρητορική και πυγμή. Εκτόξευσε τις αμυντικές δαπάνες στα ύψη και επενέβη με πραξικοπήματα σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής.

 Η ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΜΠΛΟΚ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΣΣΔ 1989-1891

Η εξάρτηση σε όλους τους τομείς από τη Μόσχα, η βίαιη εκβιομηχάνιση και η αστικοποίηση, που οδήγησαν σε μείωση της αγροτικής παραγωγής, ο αυταρχισμός, η αδυναμία μεταρρυθμίσεων, η απαγόρευση της έκφρασης, οι ελλείψεις τροφίμων και αγαθών, παρά την προηγούμενη άνοδο του βιοτικού επιπέδου σε παιδεία και υγεία, οδηγούν στην κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ.

Επίσης σημαντικό ρόλο έπαιξε η αδυναμία επιβολής και ο πρόχειρος σχεδιασμός των μεταρρυθμίσεων (περεστρόικα), καθώς και μία σειρά λαθών των προέδρων Τσερνιέκο και Γκορβατσό, σε συνδυασμό με την πλήρη αποσάθρωση του ΚΚ οδηγούν σε πτώση της ΕΣΣΔ.

 ΑΙΤΙΑ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗΣ

§  αδυναμία συμβάδισης με τους αναπτυξιακούς ρυθμούς της Δύσης

§  εξάντληση της Μόσχας

§  κατακόρυφη αύξηση των εξοργιστικών δαπανών

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Το 1989, η Σοβιετική κεντρική Κυβέρνηση αδυνατεί να ελέγξει τα παρακάτω γεγονότα, όπως τις εξεγέρσεις στην Πολωνία την πτώση του τοίχους του Βερολίνου και αργότερα την ανεξαρτητοποίηση της Λιθουανίας. Τέλος, διαλύεται το σύμφωνο της Βαρσοβίας και η ΕΣΣΔ, με συνέπειες την κατάρρευση του Κομμουνισμού στην Ευρώπη, την επανένωση της Γερμανίας και την ανάδειξη των ΗΠΑ ως μοναδικής υπερδύναμης.